Publiczne Przedszkole w Stąporkowie

Rozwijanie kompetencji emocjonalnych dzieci w wieku przedszkolnym

            Okres przedszkolny to jeden z najbardziej burzliwych w dojrzewaniu emocjonalnym człowieka. To czas, kiedy rodzice i wychowawcy uczą dziecko rozumieć, co się dzieje w jego otoczeniu oraz z nim samym. Przedszkolaki poznają emocje – ich nazwy, mimikę oraz wdrażają się do przestrzegania ogólnoprzyjętych norm społecznych. Należy jednak przy tym pamiętać, że procesu tego nie da się gwałtownie przyspieszyć, gdyż dojrzałość emocjonalna osiągana jest nie tylko poprzez oddziaływania ze strony otoczenia ale także w skutek dojrzewania układu nerwowego. Kompetencje zarówno te emocjonalne jak i społeczne kształtują się naturalnie poprzez kontakt z drugim człowiekiem. Dzięki tym relacjom dziecko zaspokaja potrzebę bliskości, a także uczy się budować więzi. W konsekwencji kształtuje swoją pozytywną samoocenę, uczy się samodzielności życiowej oraz nawiązywania przyjaźni. Ale jak pomóc dziecku w kształtowaniu jego kompetencji emocjonalnych? Podstawą jest zaakceptowanie tego, że emocje istnieją i nie da się ich wyeliminować z życia tylko dlatego, że nie wszystkie nam pasują. Każda emocja przeżywana przez nas i przez dzieci jest bardzo ważna i jaka by ona nie była nigdy sama w sobie nie jest zła. Niewłaściwa może być reakcja osoby i tego właśnie musimy nauczyć dzieci.

Oto kilka rad, które możesz wprowadzić do codziennego życia:

• Oddziel uczucia od działań
• Nie zaprzeczaj uczuciom dziecka – ono tak czuje i tego nie zmienimy
• Nie krytykuj doświadczanych przez dziecko emocji.
• Nie bagatelizuj jego problemów
• Nie zawstydzaj i nie wyśmiewaj
• Wysłuchaj i towarzysz mu w przeżywaniu tych trudnych chwil
• Podpowiadaj dziecku, jak może wyrazić emocje w sposób bezpieczny dla siebie i innych
• I najważniejsze - pamiętaj, że akceptowanie uczuć to nie to samo, co zgoda na każde działanie pod ich wpływem.

W wieku przedszkolnym podstawową aktywnością dziecka jest zabawa. Zatem, w co można się bawić aby pomóc mu rozwijać jego emocjonalne kompetencje? Oto kilka przykładów takich zabaw:

-        Rozpoznawanie uczuć – nauka rozpoznawania uczuć polega głównie na poznaniu ich ekspresji czyli głównie mimiki twarzy. Dzieci rozpoznają, kategoryzują, nazywają, wybieraj itd. emocje w oparciu o obrazki, emotikony czy zdjęcia. Mogą także tworzyć własne rysunki osób wesołych, smutnych czy złych.

-        Zabawy naśladowcze np. zabawa w lustro – na początku tej zabawy warto wykorzystać prawdziwe lustro i przeglądać się wraz dziećmi, pokazując w lustrze różne miny. Dobrze, jeśli dziecko zobaczy, jak wygląda, kiedy ono samo robi smutną, wesołą czy wystraszoną minę. W drugiej części zabawy dzieci łączą się w pary – jedno jest lustrem,a drugie osobą która się przegląda – lustro ma za zadanie naśladować mimikę osoby, która się przegląda.  Ta zabawa uczy obserwacji emocji – aby coś powtórzyć trzeba się temu dobrze przyjrzeć, pozwala także utrwalić znajomość mimiki poszczególnych emocji.

-        Wyrażanie emocji przez sztukę – zabawy typu „narysuj co czujesz”, „zatańcz co czujesz” itd. Tę formę pracy ogranicza jedynie wyobraźnia nauczyciela i dzieci. Można tutaj wykorzystać historię na podstawie której powstanie rysunek lub muzykę, o różnym zabarwieniu.

-        Wyraź to na 5 sposobów – zabawa uczy akceptowanych form wyrażania trudnych emocji, a polega na wymyśleniu przez dziecko 5 sposobów na pokazanie tego, że jest złe, smutne, obrażone itd. Może tutaj zrobić minę, wykorzystać gest lub dostępne w sali rekwizyty.

-        Kącik złych humorów – w domu czy sali przedszkolnej, zwłaszcza jak mamy problem ze złośnikami warto ustalić miejsce, w którym można się bezpiecznie złościć. Taki kącik, w którym będą kartki, które można bez konsekwencji porwać albo zgnieść, poduszki, w które można kopać itp.

-        Miernik dojrzałości emocjonalnej – to narzędzie na dla mniejszych grup lub warte wykorzystania w domowym zaciszu. To nic innego jak schematyczna miarka/ linijka lub inne rodzaj miary jaki tylko wymyślimy. Kluczowe jest to, że za każdym razem, kiedy dziecku uda się wyrazić emocje w społecznie akceptowany sposób powinniśmy to odnotować na naszej miarce, tak aby dziecko widziało jak rośnie jego dojrzałość.

Małgorzata Młynarczyk